Uluslararası Af Örgütü, 2025’in başından bu yana İran’da günde ortalama dört kişinin infaz edildiğini açıkladı. Örgütün Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölge Direktör Yardımcısı Hüseyin Baumi, “Bu yıl infazlar, 1989’dan bu yana görülmemiş boyutlara ulaştı” diyerek Birleşmiş Milletler üyesi devletleri İran’a baskı yapmaya çağırdı.
Baumi, BM Genel Sekreteri’nin 16 Ekim 2025 tarihli İran raporunun sunumu öncesinde yaptığı açıklamada, “2025’in başından bu yana bini aşkın insan idam edildi; bu, günde ortalama dört infaz anlamına geliyor. 2022’deki Kadın, Yaşam, Özgürlük (Jin, Jiyan, Azadî) ayaklanmasından bu yana İran yönetimi, halkı sindirmek ve muhalefeti bastırmak için idam cezasını bir silah olarak kullanıyor” ifadelerini kullandı.
“İşkenceli sorgular, adaletsiz yargılamalar”
Baumi, özellikle uyuşturucu suçlarında verilen idam cezalarının İran’ın uluslararası hukuk yükümlülüklerini açıkça ihlal ettiğini vurguladı. “İnfazlar, işkence altında alınan zorla ‘itiraflar’ ve kapalı kapılar ardında yürütülen adaletsiz yargılamalar sonucunda gerçekleştiriliyor” dedi.
“Ciddi uluslararası müdahale gerekiyor”
Af Örgütü yetkilisi, İran yönetiminin her yıl yüzlerce infazı “normalleştirmeye” çalıştığını belirterek, “Yüzlerce aile sevdiklerinin yasını tutarken, binlerce kişi idam riski altında. Bu durum artık olağan bir mesele gibi görülmemeli; ciddi, eşgüdümlü bir uluslararası müdahale gerekiyor” çağrısında bulundu.
Baumi, BM üyesi devletlere, 30 Ekim 2025’teki BM Genel Kurulu Üçüncü Komite oturumunda İran’a yönelik güçlü açıklamalar yapmaları ve Tahran yönetiminden tüm infazları durdurmasını talep etmeleri çağrısında bulundu. Ayrıca, ölümcül uyuşturucu yasalarının kaldırılması ve idam cezasının tamamen sona erdirilmesi için resmi moratoryum ilan edilmesini istedi.
“Yaşam hakkına iğrenç bir saldırı”
Uluslararası Af Örgütü, ölüm cezasını “en temel insan hakkı olan yaşam hakkının ihlali” olarak niteledi. Örgüt, kimin suçlandığına veya suçun niteliğine bakılmaksızın istisnasız her durumda ölüm cezasına karşı çıktığını yinelerken, “İran’da infaz riski altında olan binlerce insanı savunmak için Acil Eylem kampanyasına katılın” çağrısında bulundu.
Arka Plan
Af Örgütü’nün bilgi notuna göre, İran’da idam riski altındaki binlerce kişi arasında sadece kasıtlı cinayet değil, uluslararası hukuka aykırı biçimde uyuşturucu suçlarından hüküm giyenler ve “Allah’a düşmanlık” veya “yeryüzünde yozlaşma” gibi muğlak siyasi suçlamalarla cezalandırılanlar bulunuyor.
İnfazlar çoğunlukla bağımsızlıktan yoksun, güvenlik güçleriyle işbirliği yapan Devrim Mahkemeleri tarafından verilen hükümler sonrası gerçekleştiriliyor. En fazla etkilenenler arasında Afganlar, Ahvaz Arapları, Beluciler ve Kürtler gibi etnik azınlıklar ile yoksul kesimlerden gelen insanlar yer alıyor.
Uluslararası Af Örgütü, İran’daki bu idam dalgasının “insanlığa karşı işlenmiş bir suç” boyutuna ulaştığını belirterek, “uluslararası toplumun sessiz kalmaması gerektiğini” vurguladı.
