İran’da faaliyet gösteren Kürdistan Özgür Yaşam Partisi’nin (PJAK) Eş Genel Başkanı Emir Kerimi, Türkiye’deki “yeni süreci” desteklediklerini ancak kendilerinin PKK gibi silah bırakma ve fesih kararlarının olmadığını söyledi.
Kerimi “Çünkü İran’da böyle bir zemin yok” dedi.
“Türkiye’ye hiçbir zaman saldırmadık ve saldırmayacağız” diye konuşan Kerimi, “Türkiye devletiyle normal ve barışçıl ilişkiler kurmak” istediklerini belirtti.
BBC Türkçe‘nin sorularını yazılı olarak yanıtlayan Kerimi, İsrail ve İran saldırılarıyla ilgili, “Bu bizim ve halkımızın savaşı değildir, tarafı değiliz” sözlerini kullandı.
Grup, PKK’nın omurgasını oluşturduğu Kürdistan Topluluklar Birliği’nin (KCK) bir üyesi.
PJAK, Türkiye ve İran’ın “terör örgütleri” listesinde yer alıyor.
ABD Hazine Bakanlığı da 2009’da PJAK’ı “terör örgütü” olarak tanımladı.
Türkiye, grubun PKK’nın İran kolu olduğunu savunuyor.
PJAK ise PKK ile organik bir ilişkilerinin olmadığını iddia ediyor.
‘Süreci destekliyoruz’
Abdullah Öcalan’ın 27 Şubat’ta PKK’ya yaptığı silahsızlanma çağrısının ardından örgüt, 5-7 Mayıs’ta kongresini topladı ve 12 Mayıs’ta silah bırakma ve kendisini feshetme kararı aldığını açıkladı.
Kimi kesimlerin “çözüm” ve “barış”, hükümetin ise “Terörsüz Türkiye” kavramlarıyla tanımladığı süreç devam ediyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 18 Haziran’da yaptığı açıklamada, “Stratejik önemi bugün daha iyi anlaşılan Terörsüz Türkiye sürecimizin hedefine suhuletle ulaşması için uzlaşıya, iş birliğine ihtiyacımız var” ifadelerini kullandı.
BBC Türkçe‘nin sorularını yazılı olarak yanıtlayan Kerimi, Öcalan’ın çağrısını tamamen desteklediklerini belirtiyor ve “Bunu Türkiye ve tüm Ortadoğu için büyük bir demokratik değişim şansı olarak görüyoruz” diyor.
Örgüt açısından yaşanan değişikliklerin “stratejik olduğunu” ve “PKK’nın ciddi olduğunu” savunan Kerimi, Türkiye tarafını ise eleştiriyor:
“Bu çağrı ve PKK’nın olumlu yanıtı barış ve demokrasi için büyük umutlar doğurdu. Ne yazık ki şu ana kadar Türkiye devleti bu meseleyi oldukça taktiksel bir şekilde ele alıyor ve bu yönde adım atmaktan kaçınıyor.”
Kaynak,PJAK
Silah bırakmaya yaklaşım: ‘Nasıl savunmasız kalabiliriz?’
Bu süreçte Türkiye’deki yetkililer, PKK dışında PJAK ve Suriye’deki Halk Savunma Birlikleri (YPG) gibi grupların da silah bırakması gerektiğini savundu.
Kerimi, PJAK’ın gündeminde silah bırakma veya fesihin olmadığını söylüyor.
Kerimi “Kürt sorununun demokratik çözümü için demokratik mücadele ve diyaloğu” savunduklarını söylüyor.
Neden silahlı bir yöntemi seçtiklerini ise “koşullar ve baskıcı politikalara” bağlıyor.
Bununla birlikte Kerimi, “PJAK, hiçbir zaman ulusal kurtuluş savaşı ve silahlı mücadele stratejisini gündemine almamıştır” diyor.
İran yönetimi ise ülkede Kürtlere yönelik sistematik baskı uygulandığını reddediyor ve PJAK’ı ulusal güvenliğe ve ülkenin toprak bütünlüğüne tehdit oluşturan silahlı bir “terör örgütü” olarak görüyor.
2022 yılındaki Mahsa Amini protestoları sırasında açıklama yapan İran İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi, “karşı devrimci terörist grupların” İran’daki “ayaklanmaları” planladığını söylemiş ve bu gruplar arasında PJAK’ı da saymıştı.
İran yönetimi; PJAK, İran Kürdistanı Demokratik Partisi, İran Kürdistanı Komala Partisi gibi muhalif Kürt örgütlenmelerini “bölücülük ve terörizm” dışında İsrail ile işbirliği yapmakla da suçluyor.
Kerimi kendilerinin neden PKK gibi silah bırakma kararı almadıklarına dair soruya ise şu yanıtı veriyor:
“Bizim algımıza göre Öcalan’ın çağrısında silahlı mücadelenin temel strateji olmaktan çıkarılması vardı. Silah bırakmak, aşamanın ilerlemesi ve siyasi-hukuki güvenceler sağlanması halinde gerçekleşecek pratik bir adımdır.
“İran’da böyle bir zemin yoktur. İran rejimi her türlü farklı düşünceyi şiddetle bastırıyor ve mücadele eden insanları idam ediyor. Bu gerçek, Kürt meselesinde daha da belirgin; idamların çoğu Kürt eylemcilerden ve Kürt mahkumlardan oluşuyor. Öğretmeni, çevre aktivistini, kadın hakları savunucusunu idam eden bir rejime karşı nasıl savunmasız kalabiliriz?”
İran yönetimi, bu tür kişilerin “devlet güvenliğine karşı faaliyet, silahlı ayaklanma ve isyana karışma, casusluk” gibi suçlamalarla idam edildiğini savunuyor.
Uluslararası insan hakları örgütleri ise hem idam yöntemini eleştiriyor hem de adil yargılanmanın olmadığını ve idamın ülkede muhalifleri cezalandırmak için kullanıldığını belirtiyor.
‘Türkiye devletiyle normal ve barışçıl ilişkiler kurmak talebimiz var, hazırız’
Türkiye geçmişte dönem dönem bazıları İran’la koordineli ve eş zamanlı olmak üzere PJAK’a yönelik operasyonlar düzenledi.
Kerimi, birçok üyelerinin öldüğünü söylediği bu operasyonları eleştirdikten sonra şöyle devam ediyor:
“Bizim Türkiye devletinden herhangi bir talebimiz olmadı, bu nedenle bu devletle bir sorunumuz yok. Türkiye devletinin bize karşı tutumu, bu devletin kronik Kürt fobisine dayanmaktadır.
“Türkiye’ye karşı hiçbir eylem gerçekleştirmedik ve gerçekleştirmeyeceğiz. Türkiye devletiyle normal ve barışçıl ilişkiler kurma talebimiz var ve bu konuda hazır olduğumuzu belirtiyoruz.”
Türkiye’de bazı siyasi kesimler ve uzmanlar, PKK’nın silah bıraksa dahi bu süreçte silahların bir bölümünün YPG ve PJAK gibi gruplara aktarılabileceğini savunuyor.
Bu kaygıları sorduğumuz Kerimi, “Hayır, böyle bir şeyi mümkün görmüyoruz. PKK, Türkiye devletiyle çözüm arayışındayken neden silahı başka yerlere taşısın?” diyor.
‘PJAK savaşı başlatan taraf olmayacak’
PJAK ile İran yönetimini arasında 2011’den bu yana fiili bir ateşkes bulunuyor.
Peki İsrail ile İran arasındaki son kriz PJAK’ın durumunu etkiler mi?
Kerimi, savaşı başlatan tarafın kendileri olmayacağını savunuyor:
“Her ne kadar İran bu ateşkesi ihlal etmiş olsa da biz hâlâ ona bağlıyız. PJAK asla savaşı başlatan taraf olmayacaktır. İsrail ve İran arasındaki savaş bizim ve halkımızın savaşı değildir, tarafı değiliz.
“Sorunların demokratik yollarla çözümünü arıyoruz. Sadece bize saldırı yapılır ve halkımız katliamla tehdit edilirse, meşru savunma hakkı gereği kendimizi savunacağız.”
‘Özerklik ilan etmedik’
PJAK tarafından, İsrail-İran saldırılarıyla ilgili 14 Haziran tarihinde yapılan yazılı açıklamada “Kendini yöneten demokratik bir toplumun inşası için tüm halkları seferber olmaya çağırıyoruz” ifadesi kullanıldı ve “özyönetim çağrısı” yapıldı.
Bu ifadelerle PJAK’ın tam olarak ne demek istediğini, bunun bir özerklik çağrısı anlamına gelip gelmediğini sorduğumuz Kerimi şu cevabı veriyor:
“Bildirimizde özerklik ilan etmedik. Kendi kaderini ve yönetim biçimini belirlemek halkın en doğal hakkıdır.
“Bildirimizde halkımıza, mevcut kriz ortamında devletten bir beklenti içinde olmadan inisiyatif alarak kendi işlerini yürütmeleri ve temel ihtiyaçlarını karşılamak üzere çeşitli komiteler kurmaları çağrısında bulunduk.”
‘Hiçbir savaşta bizi sevindirecek bir şey yok’
Türkiye’de bazı uzmanlar, bu bildiride kullanılan ifadelere referans vererek PJAK’ın, İsrail’in İran’a yönelik saldırılarından memnuniyet duyduğunu savundu.
Sorumuz üzerine Kerimi bu yorumlara karşı çıktı:
“Savaşın acılarını herkesten iyi biz biliriz. Hiçbir savaşta bizi sevindirecek bir şey yoktur. İran-İsrail savaşı olsun ya da olmasın, biz halkımızın hakları için mücadelemize devam ederiz.”
İran’daki demokrasi yanlısı muhalefetin bir bölümü, İsrail’in saldırılarını sert bir şekilde eleştirirken hem İran hem de diasporadaki bazı muhalif gruplarsa bu saldırıların yönetim değişikliği için bir fırsat yaratacağını öne sürüyor.
Kendilerinin de böyle düşünüp düşünmediğini sorduğumuz Kerimi, bu anlayışı eleştiriyor:
“Çokça söylediğimiz gibi; savaş özgürlük ve demokrasi getirmez. Biz savaş taraftarı değiliz. Özgürlük ve demokrasiyi getiren, halkların, kimliklerin ve ezilen kesimlerin yürüttüğü demokratik mücadeledir.”
PJAK nedir?
1999’da Abdullah Öcalan’ın yakalanmasına karşı İran’daki bazı Kürt şehirlerinde yapılan eylemlere güvenlik güçleri müdahale etti ve birçok kişi öldü.
Bu olayın ardından PKK’nın İranlı Kürt gençleri arasındaki etkisinin arttığına inanılıyor.
Örgüt, İran’daki mevcut İslami yönetime karşı çıkıyor ve “demokratik öz yönetim ve demokratik konfederalizmi” savunuyor.
Grubun silahlı kanadı, “Doğu Kürdistan Savunma Birlikleri” (YRK) adını taşıyor.
Yıllar içinde, PJAK’ın İran güvenlik güçlerine yönelik saldırılarında ve İran’ın operasyonlarında iki taraftan da yüzlerce kişi öldü.
2011’de yaşanan yoğun çatışmaların ardından İran ile PJAK arasında fiili bir ateşkes süreci başladı.
Örgütün eş genel başkanları Emir Kerimi ve Peyman Viyan.
PJAK’ın silahlı kadrolarının günümüzde Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin dağlık bölgelerinde bulunduğu öne sürülüyor.
Türkiye’de yetkililer PJAK’ın PKK’nın İran kolu olduğunu savunuyor.
PKK ile ilişkilerine dair soru üzerine Kerimi, ilişkilerinin Öcalan’ın düşünce ve felsefesi üzerinden kurulduğunu vurguluyor:
“Biz partimizi, Öcalan’ın kadın özgürlüğü temelli demokratik-ekolojik toplum paradigmasını ortaya koyduğu dönemde kurduk. Bu fikri benimsedik ve bu temelde partimizi kurduk.
“Elbette iki iki güç arasında düşünsel ve felsefi yakınlık olması, aralarındaki başka alanlarda da yakınlaşmaya yol açar; ancak bu organik bir ilişki anlamına gelmez.”
Kaynak: BBC Türkçe
