İnsan Hakları Derneği (İHD) Şırnak Şubesi, Trendyol’da “Ötüken Online” adlı bir üretici tarafından satışa çıkarılan “Beyaz Toros” baskılı tişörte tepki gösterdi. Dernek, bu ürünün yalnızca etik dışı değil, aynı zamanda faili meçhul cinayetlerle simgeleşmiş bir dönemin acılarını yeniden hatırlattığını belirterek, “Bu bir nefret suçudur” açıklamasında bulundu.
“Beyaz Toros yalnızca bir araç değil, bir karanlık dönemin simgesidir”
İHD Şırnak Şubesi’nin sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, 1990’lı yıllarda Kürt illerinde yaşanan zorla kaybetmeler ve faili meçhul cinayetlerde “Beyaz Toros”ların simge haline geldiği hatırlatıldı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Beyaz Toros yalnızca bir araç değildir; bu ülkenin yakın tarihinde binlerce insanın kaybolduğu, faili meçhul cinayetlerle yok edildiği karanlık bir dönemin sembolüdür. Bu sembolün tişörtlere basılarak satışa sunulması, mağdur ailelerin acılarını yeniden canlandıran, toplumu kin ve düşmanlığa sevk eden açık bir nefret suçudur.”
Dernek, söz konusu ürünün derhal satıştan kaldırılması ve sorumlular hakkında hukuki süreç başlatılması için girişimde bulunacaklarını duyurdu.
İHD Genel Merkezi: “İnsanlık suçları pazarlanamaz!”
İHD Genel Merkezi de konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Beyaz Toros, faili meçhullerin ve gözaltında kaybedilenlerin simgesidir — Pazarlanamaz!” ifadelerini kullandı.
Açıklamada, bu tür ürünlerin “toplumsal hafızayı tahrip ettiğine” dikkat çekilerek şu ifadelere yer verildi:
“Bu tür tasarımlar, binlerce insanın acısını ticarileştirmekte, insanlık suçlarını normalleştirmekte ve toplumsal barışı zedelemektedir. Böylesi bir ürün, Türk Ceza Kanunu’nun 215. maddesinde yer alan ‘suçu ve suçluyu övme’ yasağıyla da bağdaşmamaktadır. Trendyol ve ilgili marka, bu ürünü derhal kaldırmalı ve kamuoyundan özür dilemelidir.”
Sosyal medyada büyük tepki: “Acı hatıralar metaya dönüştürüldü”
Tişörtün sosyal medya platformlarında gündem olmasının ardından birçok kullanıcı, “acı hatıraların ticari malzeme haline getirildiğini” söyleyerek duruma tepki gösterdi. Kullanıcılar, “Beyaz Toros’un mizah ya da moda unsuru yapılmasının toplumsal barışa zarar verdiğini” ifade etti.
Miroğlu: “Bu sadece bir tişört değil, bir uyarıdır”
Araştırmacı yazar ve eski AK Parti Milletvekili Orhan Miroğlu da konuya sert tepki gösterdi. X hesabından paylaşım yapan Miroğlu, şu ifadeleri kullandı:
“Beyaz Toros! Stadyumlarda taşındı, makam odalarında görüldü, Meclis’in önünde yakıldı ve şimdi Trendyol’da satışta! Bu sadece korkunç değil, aynı zamanda bir uyarı: Beyaz Torosların hâkim olduğu düzeni geri getirmek isteyenler, sessiz bir destekle yeniden güç kazanıyor.”
Bir dönemin sembolü: Beyaz Toros
“Beyaz Toros” markalı araçlar, 1990’lı yıllarda Güneydoğu’da yaşanan faili meçhul cinayetlerin, zorla kaybetmelerin ve JİTEM operasyonlarının sembolü olarak hafızalara kazındı. Bu araçların görüntüsü, o dönemde birçok aile için “kayıp” anlamına geliyordu.
Bugün bu simgenin bir moda ürünü olarak yeniden karşımıza çıkması, geçmişle yüzleşmenin hâlâ tam olarak gerçekleşmediğini ve toplumsal hafızanın hâlâ kanayan bir yara olduğunu bir kez daha hatırlattı.
